Τροφική αλλεργία
Υπολογίζεται ότι σχεδόν το 4% του παιδιατρικού πληθυσμού παγκοσμίως έχει διάγνωση τροφικής αλλεργίας.
Η διάγνωση βασίζεται σε λεπτομερές ιστορικό συμπτωμάτων και επιβεβαιώνεται ή απορρίπτεται με τη βοήθεια δερματικών δοκιμασιών νυγμού και ειδικών IgE όταν ενδείκνυται. Η ερμηνεία των εξετάσεων μπορεί να είναι δύσκολη, ιδιαίτερα σε ατοπικά παιδιά, όπου άλλες αιτίες ατοπίας μπορεί να οδηγήσουν σε ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Το ίδιο ισχύει για τις δερματικές δοκιμασίες νυγμού, οι οποίες έχουν περιορισμούς και δεν είναι χρήσιμες όταν διενεργούνται τυχαία για “ανεύρεση” αιτίας, καθώς μπορεί να δώσουν ψευδώς θετικά αποτελέσματα λόγω ευαισθητοποίησης και όχι κλινικής αλλεργίας.
Ο καλύτερος τρόπος (golden standard) για τη διάγνωση τροφικής αλλεργίας είναι η διπλά τυφλή δοκιμή πρόκλησης τροφής, όπου τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός δεν γνωρίζουν αν η τροφή περιέχει το ύποπτο αλλεργιογόνο ή είναι placebo. Ωστόσο, αυτό εφαρμόζεται κυρίως στην έρευνα και στην κλινική πράξη γίνεται ανοικτή δοκιμή πρόκλησης όταν ενδείκνυται και είναι ασφαλές. Κατά τη διαδικασία αυτή, το παιδί δοκιμάζει την ύποπτη τροφή σταδιακά είτε στο σπίτι είτε σε εποπτευόμενο περιβάλλον και παρακολουθείται για συμπτώματα.
Παλαιότερα η κύρια προσέγγιση ήταν η αποφυγή της τροφής, ενώ πλέον προσπαθούμε να αποχαρακτηρίσουμε τη διάγνωση όπου είναι εφικτό ή τουλάχιστον να εισάγουμε μαγειρεμένες μορφές (π.χ. γάλα ή αυγό) στη διατροφή του παιδιού με στόχο να διατηρηθεί κάποια ανοχή. Οι εξετάσεις επαναλαμβάνονται περιοδικά για την εκτίμηση του επιπέδου ευαισθητοποίησης και περαιτέρω σχεδιασμό εισαγωγής ή συνέχισης αποφυγής.
Ο ρόλος μου είναι να αξιολογήσω αν το παιδί σας έχει πραγματική τροφική αλλεργία, καθώς υπάρχουν άλλες καταστάσεις που τη μιμούνται όπως ιογενείς λοιμώξεις, δερματίτιδα εξ επαφής, έξαρση εκζέματος και σε βρέφη κολικοί ή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι τροφικής αλλεργίας:
- Άμεση (IgE-μεσολαβούμενη), όπου τα συμπτώματα εμφανίζονται από λίγα λεπτά έως 2 ώρες μετά την κατανάλωση. Κυρίως προσβάλλονται το δέρμα (κνίδωση ή αγγειοοίδημα), το γαστρεντερικό και σπανιότερα το αναπνευστικό ή καρδιαγγειακό σύστημα (αναφυλαξία). Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να γίνει δερματική ή αιματολογική εξέταση.
- Καθυστερημένη (μη IgE-μεσολαβούμενη), όπου τα συμπτώματα εμφανίζονται από 2 έως 72 ώρες και σχετίζονται κυρίως με έξαρση εκζέματος και συμπτώματα από το γαστρεντερικό, όπως αίμα στα κόπρανα. Συχνά παρουσιάζεται σε βρέφη με αλλεργία στο γάλα ή αυγό. Η διάγνωση βασίζεται σε αποφυγή για 4-6 εβδομάδες και σταδιακή επανεισαγωγή του ύποπτου τροφίμου. Αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν κατά την αποφυγή και επιστρέψουν με την επανεισαγωγή, επιβεβαιώνεται η διάγνωση. Οι δερματικές ή αιματολογικές εξετάσεις δεν είναι χρήσιμες σε αυτή την κατηγορία ασθενών.
Η σωστή διάγνωση αλλεργίας στο γάλα στα βρέφη είναι δύσκολη, καθώς υπάρχουν συμπτώματα που την μιμούνται και οδηγούν σε περιττή αποφυγή γαλακτοκομικών και περιορισμούς κατά την εισαγωγή στερεών τροφών.
Παρότι προσπαθούμε να αποσύρουμε τη διάγνωση τροφικής αλλεργίας όπου είναι δυνατόν, θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να προστατεύσουμε το παιδί σας από μελλοντικές αντιδράσεις. Θα συζητήσουμε: μέτρα αποφυγής, φαγητό εκτός σπιτιού, κιτ έκτακτης ανάγκης και θα χορηγηθεί αυτοενιέμενη αδρεναλίνη όπου χρειάζεται. Θα εξετάσουμε επίσης τροφές με πιθανή διασταυρούμενη αντίδραση.
Πρόγνωση τροφικών αλλεργιών:
- Γάλα: Η πρόγνωση είναι θετική, αλλά η ηλικία ανοχής ποικίλλει. Σύμφωνα με μελέτες, 53% ξεπερνούν την αλλεργία ως τα 2 έτη και 57% ως το 1 έτος. Άλλες μελέτες δείχνουν πιο αργή επίτευξη ανοχής: 19% στα 4 έτη, 42% στα 8, 64% στα 12, 79% στα 16.
- Σόγια, αυγό, σιτάρι: 80-95% των παιδιών ξεπερνούν τις αλλεργίες αυτές μέχρι τα 5 έτη.
- Σουσάμι: Παραμένει στο 80% των παιδιών. Αν ξεπεραστεί, γίνεται συνήθως μέχρι τα 6 έτη.
- Φιστίκια, ξηροί καρποί, ψάρια, οστρακοειδή: Σε 80-90% των περιπτώσεων είναι δια βίου.
- Anaphylaxis UK, Outgrowing food allergy.
- BSACI οδηγία για διάγνωση και διαχείριση αλλεργίας στο αγελαδινό γάλα.
